Wierzę w ... ?
Katecheza 66.
Symbole Ducha Świętego
1. Słysząc na zawodach
sportowych hymn Polski jesteśmy dumni, że nasz rodak zwyciężył. Widząc
biało-czerwone flagi na Placu św. Piotra, wiemy, że są tam rodacy. W krzyżu
przydrożnym widzimy znak naszej wiary, serce kojarzy nam się z miłością, a w
kotwicy rozpoznajemy znak nadziei. Posługujemy się literami i liczbami,
potrzebujemy znaków i symboli, by kontaktować się z innymi. Podobnie jest także
w naszych relacjach z Bogiem.
2. Symbol jest
znakiem głębiej ukrytej treści. Znaczenie znaków i symboli ma swe korzenie w
dziele stworzenia i w kulturze ludzkiej (por. KKK 1145). Niepojęty Bóg
wkracza w nasz świat często za pomocą symboli, które nie tylko Go wskazują, ale
i uobecniają.
3. Weźmy np. wodę
i ogień. Kiedy św. Paweł mówi, że „wszyscyśmy w jednym Duchu zostali
ochrzczeni” lub „napojeni jednym Duchem” (1 Kor 12,13) nawiązuje do wody, która jest obrazem Ducha
Świętego, symbolem łaski i zbawienia oraz skutecznym znakiem działającym w
sakramencie chrztu. Oczyszczające i uszlachetniające działanie mocy Ducha
Świętego równie dobrze wyraża symbolika ognia.
Jan Chrzciciel zapowiada Chrystusa jako tego, który „chrzcić będzie Duchem
Świętym i ogniem” (Łk 3, 16). O Duchu jako o ogniu powie Jezus: „Przyszedłem
rzucić ogień na ziemię i jakże bardzo pragnę, żeby on już zapłonął” (Łk 12,
49). W postaci języków „jakby z ognia” Duch Święty zstąpił na Maryję i uczniów
zgromadzonych w wieczerniku (Dz 2, 3-4), a św. Paweł zachęci nas: „Ducha nie
gaście” (1 Tes 5,19). (Por. KKK 694).
Namaszczenie i pieczęć to kolejne symbole Ducha Świętego. Słowo Chrystus oznacza
„namaszczony”, namaszczony Duchem Bożym i mocą. Dla nas namaszczenie stało się
znakiem sakramentu bierzmowania i przyjęcia darów Ducha Świętego. Jest ono
niejako pieczęcią, którą Bóg nas naznaczył (por. J 6,27). Pieczęć wskazuje na
niezatarte znamię w tych sakramentach, które nie mogą być powtórzone. Są nimi:
chrzest, bierzmowanie i kapłaństwo (por. KKK 695, 698). Symbole obłoku i światła pojawiają się w Starym Testamencie zawsze wówczas, gdy
objawia się Pan Bóg. Były obecne i wówczas, gdy „Duch Święty zstępuje na Maryję
Dziewicę i osłania Ją «swoim cieniem», by poczęła i urodziła Jezusa” (KKK 697),
a w życiu Jezusa objawiły się na Górze Przemienienia i w dniu Wniebowstąpienia
(por. KKK 697, 2 Kor 3,3).
Moc Ducha
Świętego wyraża się w symbolu palca Bożego, którym Jezus wyrzucał złe
duchy. Palcem zostały spisane zarówno przykazania na kamiennych tablicach
danych Mojżeszowi, jak i na żywych tablicach naszych serc (por. KKK 700).
Działanie Ducha Świętego przejawia się również w symbolu leczącej i
błogosławiącej ręki Chrystusa.
Wyciągnięte dłonie – znak wylania Ducha Świętego – widoczny jest podczas
udzielania sakramentów i w czasie każdej Mszy Świętej (por. KKK 699). Jednak
najczęściej spotykanym symbolem Ducha Świętego jest gołąb. „Na końcu potopu,
(...) wypuszczona przez Noego gołębica powraca, niosąc w dziobie świeży listek
z drzewa oliwnego na znak, że ziemia znowu nadaje się do zamieszkania (por. Rdz
8,8-12). Gdy Chrystus wychodzi z wody po swoim chrzcie, zstępuje na Niego Duch
Święty w postaci gołębicy i spoczywa na Nim (por. Mt 3,16, KKK 701).
Często w
kościołach na chrzcielnicy czy ambonie przedstawiony Duch Święty pod postacią
gołębicy. Przypomnijmy symbole Ducha Świętego, przedstawione w obrazach lub
rzeźbach i zapytajmy: czy potrafię odkryć
ukryty sens w dziełach sztuki religijnej, w pieśni religijnych, wezwaniach z
litanii? Czy zastanawiam się, co znaczą słowa, gesty i znaki w liturgii? Duch
Święty jest uosobioną miłością. Czy nie zapomniałem, co znaczy kochać
bliźniego? Czy dostrzegam moc Boga w dziele stworzenia – w pięknie przyrody?
4. Zapamiętajmy: Bóg wkracza w nasz świat
często za pomocą symboli, które nie tylko Go wskazują, ale i uobecniają. Duch
Święty uobecnia się w bogactwie symboli: wody i ognia, namaszczenia i pieczęci,
obłoku i światła, palca i ręki oraz gołębicy. Znaki, symbole oraz „czynności
upamiętniające działanie Boże (...) stają się nośnikami zbawczego i uświęcającego
działania Chrystusa” (KKK 1189).
Ks. Stefan Cegłowski