Kult chrześcijański dokonuje się w określonym miejscu i czasie. W pierwszych wiekach miejsce wyznaczali i określali chrześcijanie gromadzący się na Eucharystii.
Miejsce swojego zgromadzenia nazywali „domem Kościoła”, czyli domem wierzącej wspólnoty, domem wezwanych i zaproszonych przez Chrystusa na Eucharystię. Z czasem zaczęto wyodrębniać niektóre miejsca kultu, które przyjmowały określenie miejsc świętych. Według obecnie obowiązującego Kodeksu Prawa Kanonicznego „miejsca święte” to te, które przez poświęcenie lub błogosławieństwo, dokonane według przepisów ksiąg liturgicznych przeznacza się do kultu Bożego. Takimi miejscami są nasze parafialne kościoły, w których gromadzimy się na liturgii. Kościół jest miejscem, w którym wspólnota wyznawców Chrystusa jest w pewnym sensie „zlokalizowana”, wezwana i zgromadzona przez Chrystusa. Budynek kościelny staje się miejscem świętym poprzez liturgię, która jest w nim celebrowana. Miejsce to uświęcają także modlitwy wiernych, którzy w nim się gromadzą. W chrześcijańskiej tradycji wznoszono różne budowle, które przeznaczano do sprawowania kultu. Budowano ogromne bazyliki, katedry, kościoły i małe kaplice. W starożytności bazylika była pałacem królewskim lub siedzibą wysokiego rangą urzędnika. Odbywały się w nich różne spotkania, wystawy, sądy. Od IV wieku chrześcijanie przejęli to słowo na określenie miejsc celebracji liturgicznych, czyli miejsc sprawowania kultu Bożego. Dziś słowo oznacza tytuł honorowy przyznawany niektórym kościołom ze względu na starożytne pochodzenie, tradycję, znaczenie kultyczne i duszpasterskie. Bazyliki dzielą się na większe, które są tylko cztery i wszystkie znajdują się w Rzymie: Bazylika św. Jana na Lateranie, Bazylika św. Piotra, Bazylika Matki Bożej Większej i Bazylika św. Pawła za murami oraz bazyliki mniejsze, które znajdują się na całym świecie.
Innym rodzajem budynków kościelnych jest katedra. W języku greckim słowo katedra oznaczało miejsce sędziego, nauczyciela lub przewodniczącego. Chrześcijanie katedrą nazywali miejsce, z którego biskup nauczał, czyli wygłaszał swoje kazania. Od VI wieku pojęciem tym określa się kościoły biskupie.
Najmniejszymi miejscami kultu są kaplice. Ich nazwa pochodzi od łacińskiego słowa cappa, czyli płaszcz. Na dworze królewskim w Paryżu, w miejscu zwanym „Świętą kaplicą”, przechowywano legendarny płaszcz św. Marcina z Tours. Dziś kaplice przeznaczone są dla sprawowania kultu Bożego dla małych grup wiernych.
Warto jeszcze zwrócić uwagę, że na określenie budowli przeznaczonych do gromadzenia się wiernych i sprawowania kultu, chrześcijanie nigdy nie używali słowa „świątynia”. Dla chrześcijan jedyną świątynią jest Jezus Chrystus i uczestnicząca w Jego Mistycznym Ciele wspólnota chrześcijan oraz każdy chrześcijanin z osobna. Nie należy więc także dzisiaj na określenie budynku materialnego posługiwać się słowem „świątynia”.
ks. Dariusz Kwiatkowski
