KATECHIZM KOŚCIOŁA KATOLICKIEGO
Wierzę w ... ?
Katecheza 28.
WYZNANIE WIARY
Szatan
1. Wśród
różnych wypowiedzi o szatanie można usłyszeć między innymi takie, jakie znamy z
niegdyś popularnej piosenki: „Oj dana dana - nie ma szatana”. Wielu bowiem
ludzi uważa, że szatan nie istnieje, zaś naukę o jego działaniu można włożyć
między bajki. Czy tak jest rzeczywiście?
2. Katechizm
Kościoła Katolickiego przypomina, że szatan
czyli diabeł istnieje i „działa w
świecie przez nienawiść do Boga i Jego Królestwa w Jezusie Chrystusie, a jego działanie powoduje wielkie szkody -
natury duchowej, a pośrednio nawet natury fizycznej - dla każdego człowieka i
dla społeczeństwa” (KKK 395). Złego ducha nazywamy szatanem (od
hebrajskiego słowa „satan” – przeciwnik) lub diabłem (z greckiego „diabolos” –
oszczerca). Nazywany jest też
„księciem tego świata” a także „bogiem tego świata”. Działanie szatana jest
dopuszczone przez Opatrzność Bożą (por. KKK 395). Najskuteczniej może on
działać wówczas, gdy udaje mu się skłonić człowieka do tego, by nie wierzył w
jego istnienie.
3. Szatan
jest tylko stworzeniem, zatem jego moc jest ograniczona. Kościół na Soborze
Laterańskim IV stwierdził: „Diabeł
bowiem i inne złe duchy zostały stworzone przez Boga jako dobre z natury, ale
same uczyniły się złymi”
(KKK 391). Niektóre z duchów stworzonych przez Boga radykalnie i nieodwracalnie
odrzuciły Boga i Jego Królestwo, chcąc zagarnąć Jego władzę, przeciwstawiając
się zbawieniu i pragnąc zburzyć porządek całego stworzonego wszechświata (por.
KKK 392). Stan takiego oddzielenia od Boga nazywany jest potępieniem. Bóg
obdarzył istoty stworzone wolnością i dlatego szanuje ich wybór. Upadłym
aniołom nie odpuścił jednak ich grzechu nie dlatego, że nie jest miłosierny, lecz
z tego powodu, że wciąż trwają oni w złu i są wiekuiście spętani jego więzami.
Katechizm poucza za św. Janem Damasceńskim, że „nie ma dla nich skruchy po
upadku, jak nie ma skruchy dla ludzi po śmierci” (KKK 393). Szatan zatem
ostatecznie odrzucił prawdę o Bogu, którego poznał jako nieskończone Dobro,
Miłość i samą Świętość. Żyje on w
radykalnej negacji Boga i swoje kłamstwo usiłuje narzucić ludziom.
Na skutek
grzechu pierwszych rodziców szatan zdobył w pewnej mierze panowanie nad
człowiekiem. Jego działalność w stosunku do ludzi objawia się przede wszystkim
w kuszeniu do zła. Usiłuje on wpłynąć na człowieka, by odwrócić go od prawa
Bożego (por. KKK 395). Działalność złego ducha może posunąć się do owładnięcia
ciałem człowieka. Wtedy mówimy o „opętaniu” (por. Mk 5, 2-9). Pismo Święte
potwierdza zgubny wpływ szatana, który usiłował odwrócić Jezusa od misji
powierzonej Mu przez Ojca. „«Syn Boży objawił się po to, aby zniszczyć dzieła
diabła» (1 J 3,8), z których najcięższe w konsekwencjach było kłamliwe uwiedzenie,
które doprowadziło człowieka do nieposłuszeństwa Bogu” (KKK 394). Działalność
szatana nie eliminuje wolnej woli człowieka (por. KKK 415) oraz jego
odpowiedzialności, ani nie niweczy zbawczego działania Chrystusa.
Obroną
przed szatanem jest modlitwa i post (por. Mk 9,29). Modlitwa „Ojcze nasz”,
której nauczył nas Chrystus, kończy się prośbą: „nie wódź nas na pokuszenie ale
nas zbaw ode złego”. Ojciec Święty Jan Paweł II stwierdza: „Chrześcijanin,
zwracając się do Ojca w duchu Jezusa i wzywając Jego królestwa, woła z całą
mocą swojej wiary: nie wódź nas na pokuszenie, wybaw nas od Zła, ode Złego.
Spraw, Panie, byśmy nie zgrzeszyli niewiernością, do której namawia nas ten,
który od samego początku był niewierny”.
4. Zapamiętajmy: „Szatan, czyli diabeł, i
inne demony są upadłymi aniołami, którzy w sposób wolny odrzucili służbę Bogu i
Jego zamysłowi. Ich wybór przeciw Bogu jest ostateczny. Usiłują oni przyłączyć
człowieka do swego buntu przeciw Bogu” (KKK 414). Obroną przed szatanem jest
modlitwa i post. „Dopuszczenie przez Boga działania szatana jest tajemnicą, ale
«wiemy, że Bóg z tymi, którzy Go miłują, współdziała we wszystkim dla ich
dobra» (Rz 8, 28)” (KKK 395).
Ks. Zbigniew Kaniecki
